«سو-30اس‌ام» یک جنگنده چندمنظوره است که شرکت هوافضای روسی سوخو تکمیل و
توسعه آن را انجام داده است. این هواپیما در اصل نمونه پیشرفته‌تر خانواده
«سو-30ام‌کا» محسوب می‌شود که این سری از هواپیماهای جنگنده هم‌اکنون در
نیروی هوایی الجزیره، هند، اندونزی، چین، مالزی، اوگاندا، ونزوئلا و ویتنام
مورد استفاده قرار می‌گیرد.
«سو-30اس‌ام» با برد زیاد و قابلیت های بالایی که دارد ، چهارمین نسل از جت‌های جنگنده برای نیروی هوایی روسیه محسوب می‌شود که آینده عملیاتی روشنی را برای آن پیش بینی می کنند.
جنگنده «سو-30اس‌ام» مطابق با الزامات نیروی هوایی روسیه طراحی شده و ساخت آن را یک شرکت روسی موسوم به «ایرکوت» برعهده داشته است. نخستین مدل از این پرنده آهنی به سفارش وزارت دفاع روسیه ساخته شد و اولین پرواز موفق آن در سپتامبر 2012 به انجام رسید.
هواپیمای نظامی چندمنظوره «سو-30اس‌ام» برای عملیات در تمام شرایط آب و هوایی طراحی شده و عملکرد بسیار مناسبی در ماموریت‌های هوا به هوا و هوا به سطح دارد، برای آن قابلیت حضور در جنگ‌های الکترونیک هم در نظر گرفته شده است. این هواپیما همچنین می‌تواند به عنوان یک جنگنده فرماندهی و کنترلی در ناوگان هواپیماهای جنگنده در ماموریت‌های مشترک مورد استفاده قرار بگیرد.
شرکت «ایرکوت» و وزارت دفاع روسیه در مارس 2012 قراردادی را به منظور ساخت 30 دستگاه جنگنده چندمنظوره «سو-30اس‌ام» منعقد کردند تا به دنبال آن وزارتخانه مذکور این هواپیمای مدرن و پیشرفته را جایگزین «سو-24» کند. لازم به ذکر است دسامبر 2012 وزارت دفاع روسیه دستور ساخت 30 دستگاه دیگر از این هواپیما را هم صادر کرد.
شرکت «ایرکوت» دو دستگاه «سو-30اس‌ام» را نخستین بار در نوامبر 2012 به
نیروی هوایی روسیه تحویل داد و پس از آن هواپیماهای بعدی در سال 2015 در
اختیار سازمان مذکور قرار گرفت.
بدنه «سو-30اس‌ام» از تیتانیوم و آلیاژ آلومینیوم با مقاومت بالا ساخته شده است و طراحی آن بر اساس مدل «سو-30ام‌کا‌آی» ارایه شده است که توسط دو شرکت «ایرکوت» و «دفتر طراحی سوخو» برای نیروی هوایی هند به تولید رسید.
کابین خلبان، بخش رادار و سیستم‌های ارتباط هوایی «سو-30اس‌ام» در قسمت سر آن تعبیه شده است. قدرت مانور بالای این هواپیما به واسطه طراحی آیرودینامیکی آن صورت می‌گیرد که باعث می‌شود اصطکاک هواپیما حین پرواز به حداقل برسد. در بخش موتور نیز استفاده از فناوری کنترل بردار رانش(TVC) نقش مهمی در افزایش توانمندی های این جنگنده داشته است.
سقف شیشه‌ای کابین خلبان که ظرفیت دو نفر پشت‌سرهم را دارد زاویه دید
گسترده را در اختیار آنها می‌گذارد. برای هر دو خدمه صندلی پرتاب شونده در
نظر گرفته شده است و کابین خلبان آخرین و پیشرفته‌ترین سیستم‌های ارتباط
هوایی را شامل می‌شود و تمام اطلاعات مربوطه روی یک نمایشگر لمسی بزرگ به
نمایش درمی‌آید.
برای «سو-30اس‌ام» تجهیزات ویژه‌ای در نظر گرفته شده است که از مسافت دور می‌تواند مواضع خودی یا دشمن را به راحتی تشخیص دهد، سیستم موقعیت‌یاب جهانی دارد، و برای آن سیستم جهت‌یابی اینرسی در نظر گرفته شده است. طراحی باز سیستم داخلی «سو-30اس‌ام» این امکان را فراهم کرده است تا جدیدترین سیستم‌های هوانوردی از جمله سیستم‌های رادار، رادیو و تشخیص، و دیگر سیستم‌های لازم با آن سازگاری داشته باشند.
«سو-30اس‌ام» قادر است انواع مختلف سلاح‌های پیشرفته را تا وزن 8 تن با خود حمل کند. این هواپیمای جنگنده می‌تواند به مسلسل، بمب، موشک‌های هوا-به-هوا، موشک‌های مافوق صوت ضدکشتی اونیکس، و موشک‌های هوا-به-زمین مجهز شود. با قابلیت‌های مذکور این هواپیما می‌تواند در عملیات‌های نظامی مختلف حضور یابد و به عنوان یک تهدید کاملا جدی در حمله‌های هوا-به-هوا، هوا-به-زمین و هوا-به-دریا شرکت کند و با موفقیت مواضع دشمن را از بین ببرد.
«سو-30اس‌ام» به دو موتور توربوجت ریهیت(پس سوز) اِی‌ال-31اف‌پی مجهز شد
است. این موتورها می‌توانند در مجموع «25 هزار کیلوگرم نیرو» انرژی تولید
کنند تا هواپیما بتواند به صورت افقی با حداکثر سرعت 2 ماخ معادل 2470
کیلومتر بر ساعت حرکت کند.
ارابه فرود «سو-30اس‌ام» با سه چرخ مجزا طراحی شده است که بخش اصلی به صورت واحد در قسمت جلوی هواپیما باز می‌شود و چرخ‌ها با زاویه 90 درجه از داخل بدنه خارج می‌شوند. جهت حرکت دو چرخ دیگر در هنگام باز شدن به سمت بال‌ها است. چرخ اصلی که در قسمت جلوی بدنه قرار دارد دیسک‌های کربنی را برای کاهش سرعت هواپیما در هنگام فرود شامل می‌شود و برای آن از سیستم تمرکز الکتریکی مجهز به فن‌های خنک شونده و مکانیسم ضدلغزش استفاده شده است. علاوه بر این، در قسمت دم یک چتر ویژه ترمز تعبیه شده است تا با باز شدن آن سرعت هواپیما در کوتاه‌ترین زمان به حداقل برسد.
این هواپیما در جریان عملیات‌های نظامی سوریه مورد استفاده قرار گرفت تا
از بمب‌افکن‌های روسیه که مواضع داعش را مورد هدف قرار داده بودند
پشتیبانی کند. در این رابطه «یوری بوریسوف» معاون وزیر دفاع روسیه از یک
قرارداد طولانی‌مدت با شرکت «ایرکوت» خبر داد. بر اساس توافقات صورت گرفته
بین دو مرکز مذکور قرار است تا پایان سال 2018 میلادی 30 دستگاه
«سو-30اس‌ام» در اختیار وزارت دفاع روسیه قرار بگیرد.
«سو-30اس‌ام» با برد زیاد و قابلیت های بالایی که دارد ، چهارمین نسل از جت‌های جنگنده برای نیروی هوایی روسیه محسوب می‌شود که آینده عملیاتی روشنی را برای آن پیش بینی می کنند.
جنگنده «سو-30اس‌ام» مطابق با الزامات نیروی هوایی روسیه طراحی شده و ساخت آن را یک شرکت روسی موسوم به «ایرکوت» برعهده داشته است. نخستین مدل از این پرنده آهنی به سفارش وزارت دفاع روسیه ساخته شد و اولین پرواز موفق آن در سپتامبر 2012 به انجام رسید.
هواپیمای نظامی چندمنظوره «سو-30اس‌ام» برای عملیات در تمام شرایط آب و هوایی طراحی شده و عملکرد بسیار مناسبی در ماموریت‌های هوا به هوا و هوا به سطح دارد، برای آن قابلیت حضور در جنگ‌های الکترونیک هم در نظر گرفته شده است. این هواپیما همچنین می‌تواند به عنوان یک جنگنده فرماندهی و کنترلی در ناوگان هواپیماهای جنگنده در ماموریت‌های مشترک مورد استفاده قرار بگیرد.
شرکت «ایرکوت» و وزارت دفاع روسیه در مارس 2012 قراردادی را به منظور ساخت 30 دستگاه جنگنده چندمنظوره «سو-30اس‌ام» منعقد کردند تا به دنبال آن وزارتخانه مذکور این هواپیمای مدرن و پیشرفته را جایگزین «سو-24» کند. لازم به ذکر است دسامبر 2012 وزارت دفاع روسیه دستور ساخت 30 دستگاه دیگر از این هواپیما را هم صادر کرد.
بدنه «سو-30اس‌ام» از تیتانیوم و آلیاژ آلومینیوم با مقاومت بالا ساخته شده است و طراحی آن بر اساس مدل «سو-30ام‌کا‌آی» ارایه شده است که توسط دو شرکت «ایرکوت» و «دفتر طراحی سوخو» برای نیروی هوایی هند به تولید رسید.
کابین خلبان، بخش رادار و سیستم‌های ارتباط هوایی «سو-30اس‌ام» در قسمت سر آن تعبیه شده است. قدرت مانور بالای این هواپیما به واسطه طراحی آیرودینامیکی آن صورت می‌گیرد که باعث می‌شود اصطکاک هواپیما حین پرواز به حداقل برسد. در بخش موتور نیز استفاده از فناوری کنترل بردار رانش(TVC) نقش مهمی در افزایش توانمندی های این جنگنده داشته است.
برای «سو-30اس‌ام» تجهیزات ویژه‌ای در نظر گرفته شده است که از مسافت دور می‌تواند مواضع خودی یا دشمن را به راحتی تشخیص دهد، سیستم موقعیت‌یاب جهانی دارد، و برای آن سیستم جهت‌یابی اینرسی در نظر گرفته شده است. طراحی باز سیستم داخلی «سو-30اس‌ام» این امکان را فراهم کرده است تا جدیدترین سیستم‌های هوانوردی از جمله سیستم‌های رادار، رادیو و تشخیص، و دیگر سیستم‌های لازم با آن سازگاری داشته باشند.
«سو-30اس‌ام» قادر است انواع مختلف سلاح‌های پیشرفته را تا وزن 8 تن با خود حمل کند. این هواپیمای جنگنده می‌تواند به مسلسل، بمب، موشک‌های هوا-به-هوا، موشک‌های مافوق صوت ضدکشتی اونیکس، و موشک‌های هوا-به-زمین مجهز شود. با قابلیت‌های مذکور این هواپیما می‌تواند در عملیات‌های نظامی مختلف حضور یابد و به عنوان یک تهدید کاملا جدی در حمله‌های هوا-به-هوا، هوا-به-زمین و هوا-به-دریا شرکت کند و با موفقیت مواضع دشمن را از بین ببرد.
ارابه فرود «سو-30اس‌ام» با سه چرخ مجزا طراحی شده است که بخش اصلی به صورت واحد در قسمت جلوی هواپیما باز می‌شود و چرخ‌ها با زاویه 90 درجه از داخل بدنه خارج می‌شوند. جهت حرکت دو چرخ دیگر در هنگام باز شدن به سمت بال‌ها است. چرخ اصلی که در قسمت جلوی بدنه قرار دارد دیسک‌های کربنی را برای کاهش سرعت هواپیما در هنگام فرود شامل می‌شود و برای آن از سیستم تمرکز الکتریکی مجهز به فن‌های خنک شونده و مکانیسم ضدلغزش استفاده شده است. علاوه بر این، در قسمت دم یک چتر ویژه ترمز تعبیه شده است تا با باز شدن آن سرعت هواپیما در کوتاه‌ترین زمان به حداقل برسد.
